Việc bệnh nhân tự ý mua thuốc và tự điều trị các bệnh da liễu là khá phổ biến, nhân một trường hợp trẻ nhỏ nhiễm nấm da và được mẹ tự mua thuốc và nghe nhiều người mách, bệnh đã dai dẳng hơn 1 năm. Cháu bé đến khám với bệnh cảnh lâm sàng là “Nấm ẩn danh”
Nấm ẩn danh (Tinea incognito) là tên gọi của bệnh lý nấm da nhưng biểu hiện lâm sàng bị thay đổi do điều trị không thích hợp, thường là do kem bôi chứa steroid, vì thế nó còn có tên gọi là nấm da thay đổi do steroid (steroid-modified tinea).
• Trường hợp này khá thường gặp trên lâm sàng, các bệnh nhân hoặc đôi khi là các bác sĩ không chuyên khoa cho rằng tổn thương nấm là những tổn thương viêm da thông thường và sử dụng kem bôi steroid, tổn thương nấm ban đầu có vẻ đỡ đỏ và dịu hơn nhưng sẽ trở nên trầm trọng hơn sau khi bệnh nhân dừng thuốc khiến bệnh nhân quay lại sử dụng thuốc steroid nhiều lần, từ đó trở thành vòng xoắn kéo dài nhiều tháng, thậm chí nhiều năm.
• Ngoài thuốc bôi chứa steroid, một số thuốc bôi khác cũng có thể gây nấm ẩn danh sau khi điều trị cho tổn thương nấm da như tacrolimus, pimecrolimus, ngoài ra steroid đường toàn thân cũng có thể gây ra tình trạng này.
• Biểu hiện lâm sàng của nấm ẩn danh có những đặc điểm khác so với tổn thương nấm da khi chưa được điều trị:
+ Tổn thương mảng/dát đỏ với bờ không còn rõ ràng, ít/không có vảy
+ Nhiều tổn thương mụn mủ rải rác
+ Tổn thương có xu hướng lan rộng hơn
+ Dễ kích ứng hơn
+ Một số thay đổi thứ phát sau sử dụng thuốc bôi steroid: teo da, giãn mạch, rạn da, ban xuất huyết
• Chẩn đoán xác định: với tổn thương nghi ngờ nấm ẩn danh, sau khi ngừng các thuốc bôi một vài ngày, cạo vảy da soi tươi trực tiếp (trong KOH 10%), phát hiện nhiều tế bào sợi nấm.
Nấm da là bệnh lý phổ biến, thường không khó chẩn đoán và điều trị, nhưng nếu điều trị sai thuốc thì bệnh sẽ không khỏi. Nấm ẩn danh đôi khi gây khó khăn trong chẩn đoán trên lâm sàng, chính vì vậy, các bệnh nhân KHÔNG NÊN TỰ DÙNG CÁC THUỐC BÔI CÓ CHỨA CORTICOID khi bệnh lý da chưa được chẩn đoán xác định bởi các bác sĩ chuyên khoa Da liễu.
Ths.BS. Nguyễn Mạnh Tân